Als je om iemands aandacht schreeuwt, kun je beide handen rond je mond houden om de geluidsgolven die je mond verlaten naar die persoon te richten. Deze hoornachtige vorm wordt in veel akoestische toepassingen gebruikt. Al in het oude Griekse theatermaskers waren waarschijnlijk zo ontworpen dat ze de stem van de acteur konden versterken. Sindsdien zijn er verschillende soorten hoornvormige apparaten voor stemversterking ontwikkeld. Tegen het einde van de negentiende eeuw bestond er een verscheidenheid aan zogenaamde sprekende trompetten of megafoons. Gedurende deze periode waren veel muzikanten geïnteresseerd in het verkrijgen van luidere geluiden. In navolging van de algemene belangstelling op dit gebied voor het verkrijgen van hardere geluiden, werd ook de megafoon op het podium geïntroduceerd. Een uitgebreid overzicht van deze ontwikkeling is te vinden inHet tijdperk van megafonie: over de productiviteit van hard geluid, 1880-1930door Tim Hecker. Vroeg gebruik van de megafoon op het podium zag er waarschijnlijk zo uit (dit is een film, geen origineel muziekoptreden. Ik kon geen beelden van een origineel optreden vinden, maar laat het me weten als je dat wel doet):
Al snel werden deze megafoons tijdens concerten vervangen door microfoon- en luidsprekersystemen. Verdere ontwikkeling van de hoorn resulteerde in een megafoon met elektrische versterking. Een microfoon, direct geïntegreerd in de hoorn of bevestigd met een extra kabel, wordt aangesloten op een hoornluidspreker. Een elektrische versterker wordt nu gebruikt om het volumeniveau te verhogen. Dit apparaat was praktisch voor ad-hoc en draadloze versterking zoals nodig tijdens demonstraties. De afgelopen jaren zijn er verschillende muziekuitvoeringen ontwikkeld voor deze elektrische megafoons. Ik bekijk en beluister er een paar.
En Uenooptreden in het Jepson Center for the Arts(2018)
"Als je de stem niet als een instrument beschouwt, dan is de megafoon mijn belangrijkste instrument."En Uenoschrijft over zijn gebruik van de megafoon in zijn solo-optredens (ziezijn tekst geschreven over History of Breath). De megafoon is een "aspect van mijn uitvoeringspraktijk dat nadenkt over manieren waarop machines kunnen functioneren als prothetische verlengstukken van mijn stem." Om deze verbinding tussen stem, megafoon en ruimte tot stand te brengen, heeft hij een aantal bijzondere uitvoeringstechnieken ontwikkeld. Een voorbeeld van dergelijke technieken is zijn gebruik van een soort tongslagen. Hun scherpe aanvallen zijn zeer geschikt om te resoneren in de speelruimte, een techniek die op verschillende manieren wordt gebruikt in de onderstaande videodocumentatie. Deze klikken worden versterkt en via de megafoonhoorn de ruimte ingestuurd. Door in verschillende richtingen en op verschillende plekken te spelen (iets wat gemakkelijk gedaan kan worden met een draagbare megafoon) "betekent de resonantiefrequenties van verschillende locaties in een ruimte dat ook architectuur kan worden gelezen als een harmonische structuur." Zo gebruikt hij de megafoon als middel om geluiden die zijn mond voortbrengt te verbinden met de omringende ruimte. De hoge tonen zijn combinaties van feedback en indringende zang. Zachte feedbackgeluiden ontstaan door de holte van zijn mond te gebruiken als resonerende ruimte voor de microfoon van de megafoon. Ken treedt op in een cirkel van zes snaredrums die zoemen als hij de megafoon erop richt. Hun strikken beginnen te trillen door de geluiden die door de megafoon worden verspreid. Zoals Ken me uitlegde: "de snaredrums produceren snaarrammelaars als ik de megafoon erop richt (nabijheid en amplitude zijn activeringsfactoren)." Een delicaat filigraan van verschillende echo's is in de ruimte geweven. Het gonst als hij de megafoon erop richt. Hun strikken beginnen te trillen door de geluiden die door de megafoon worden verspreid. Zoals Ken me uitlegde: "de snaredrums produceren snaarrammelaars als ik de megafoon erop richt (nabijheid en amplitude zijn activeringsfactoren)." Een delicaat filigraan van verschillende echo's is in de ruimte geweven.
Yun Ingrid LeeHet rode mondstuk(2012)
InHet rode mondstuk(2012) doorYun Ingrid Leetwee artiesten staan tegenover elkaar en houden allebei een megafoon vast. Yun's werk is "bezorgd over hoe onze gefilterde manieren van waarnemen (via mediatechnologie) de manieren waarop we de wereld begrijpen, categoriseren, archiveren en samenstellen, zowel beperken als uitbreiden, en wat het betekent om mens te zijn" (ziede tekst op hun website). In dit werk kan de megafoon worden beschouwd als de mediatechnologie die de monden van de performer filtert en moduleert. De megafoon is dus weer een soort verlengstuk van de mond, zoals in het werk van Ken, maar deze keer verbindt hij de twee performers. Wat nog belangrijker is, de monden produceren geen enkel geluid, ze beheersen alleen het geluid. Het enige geluid dat te horen is, is akoestische feedback tussen de twee megafoons. De performance laat heel duidelijk zien hoe feedback tot stand komt: de mondholten vormen resonatoren voor de microfoon, en de hoorn van de megafoon is een resonator voor de andere megafoonhoorn.
Zoals Yun in de partituur schrijft (die uit vier instructies bestaat, zie hieronder) door de mond heel dichtbij maar met een kleine afstand tot de megafoon te plaatsen, ontstaat er feedback. De uitvoerders moeten nu uit elkaar gaan (zie instructie 3 in de partituur). Ze zijn met elkaar verbonden via de feedback en gebruiken elkaars megafoonhoorns als resonatoren. Maar zodra ze te ver van elkaar verwijderd zijn, stopt de feedback en herhalen de artiesten dezelfde procedure. Door dezelfde actie meerdere keren te herhalen, wordt een ander kenmerk van feedback hoorbaar: hoewel de acties elke keer hetzelfde zijn, zal de feedback anders reageren, aangezien elke kleine verandering in mondpositie en afstand het geluid beïnvloedt. Wat me vooral boeit in deze intieme performance is hoe de performers visueel uit elkaar bewegen, maar auditief nog steeds 'elkaar aanraken' terwijl ze van elkaar weggaan.
Berry Szmytkasky-me, type-me(2011)
Terwijl de gebruikte megafoons inHet rode mondstukvoor haar stuk een microfoon nodig die in de megafoon zelf is geïntegreerdsky-me, type-me Berry Szmytkavraagt om megafoons met externe microfoons. Het stuk is gecomponeerd voor vier zangers en vier megafoons. In de partituur worden veel verschillende vormen van megafoonspel genoteerd. De afstand tussen de mond en de microfoon van de megafoon wordt nauwkeurig genoteerd. Jagoda gebruikt ook verschillende soorten spel voor de microfoon zelf. De microfoon wordt afgetapt, afgedekt door een hand, en de hand wordt gebruikt als filter voor het geluid van de microfoon:
Een ander belangrijk element van het stuk is het geluid dat wordt geproduceerd door het aan- en uitzetten van de megafoons, en natuurlijk de stemmen van de uitvoerders zelf. Zoals de titel al doet vermoeden, gaat het stuk over hedendaagse vormen van communicatie, zoals skype, zoom, sms en allerlei andere vormen van non-face-to-face communicatie. Wat tijdens het stuk klinkt, lijkt tijdens deze gesprekken alle kansen en eindes te zijn die men gewoonlijk probeert te vermijden. Typegeluiden, lange rumoerige pauzes, afgebroken zinnen, onverstaanbare uitingen, onverklaarbaar gelach en afstandelijke stemmen geven me het gevoel verloren te zijn in een van de hedendaagse vormen van audiocommunicatie. Maar deze keer kan ik genieten van alle mislukkingen en glitches van deze vormen van transmissie, aangezien ik alleen maar hoef te luisteren en nergens op hoef te reageren. Zoals Jagoda me vertelde,sky-me, type-mewerd gecomponeerd voor zangers en een vocaal kwartet gaf er een première van. Het bleek echter dat elk onderdeel door elke muziekartiest kan worden uitgevoerd, ongeacht of iemand stemtraining heeft gevolgd. Dit stuk is uit 2011, maar aangezien velen van ons de afgelopen anderhalf jaar heel vaak online hebben gecorrespondeerd, is het voor velen van ons misschien zelfs actueler geworden.
Marcel ZaesInstelling #26(2020)
Een van de laatste evenementen waaraan ik heb deelgenomen voor de pandemie, was deze uitvoering vanMarcel Zaes‘Instelling #26in Chicago in februari 2020. Marcel beschrijft zijn serie werkenInstellingals levende installatiestukken. Op dit moment zijn er 27 van deze "Instellingen" en ze gebruiken verschillende soorten objecten, zoals telefoons, plastic tassen en elektronische metronomen om geluiden te produceren. Een aantal van hen gebruikt megafoons. Ze zijn ideaal voor dit soort optredens, omdat ze gemakkelijk kunnen worden meegenomen, elke artiest zijn eigen geluidssysteem met microfoon en luidspreker heeft en je een externe geluidsbron kunt aansluiten die via de megafoon wordt versterkt. Zoals Marcel beschrijft in de partituur vanInstelling #26dit is "een gemedieerde uitvoering met een gevonden podium, artiesten met telefoons en megafoons die geluid maken, geregisseerd door een instructiepartituur".
Het gevonden podium voor dit optreden was een lege parkeerplaats in Chicago, en we traden op tijdens een late (en zeer koude) avond. De belangrijkste instructies voor de artiesten in deInstellingenzijn vaak maar enkele zinnen. InInstelling #26Deze waren:
Als de audio stil is, staan de artiesten stil, terwijl ze de
megafoon omhoog, voor hun borst. Zodra er geluid speelt, kiezen ze eerst een (nieuwe)
richting, dan lopen ze langzaam in een rechte lijn in de gekozen richting.
Elke artiest heeft een ander geluidsbestand, dus de zeven artiesten in dit stuk zullen allemaal met verschillende bewegingen bewegen. Door deze minimale instructies zijn de handelingen van de performers zeer consistent en resulteren ze in een sonische sculptuur van steeds net iets andere maar sterk gelijkende klank- en bewegingscombinaties. Bij deelname aanInstelling #26de megafoon leek de muzikant te zijn, die me vertelde wanneer ik moest bewegen en wanneer niet. Het uiteindelijke format van deze performances is nooit de performance zelf, maar de videodocumentatie van de performance. Terwijl ik naar de voorstelling kijk en luister, kijk ik ergens anders naar een happening.
Bedankt voor het beantwoorden van mijn vragen, Ken, Yun, Jagoda en Marcel!